Plan dydaktyczny treści nauczania historii i społeczeństwa w klasie V
Poziom |
Ocena |
K
K+P
K+P+R
K+P+R+D
K+P+R+D+W |
dopuszczająca
dostateczna
dobra
bardzo dobra / celująca*
celująca |
poziom K – konieczny
poziom P – podstawowy
poziom R – rozszerzający
poziom D – dopełniający
poziom W – wykraczający
*Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.
WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ
według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego
Opracowanie: Łukasz Komosa |
|
Badana czynność uczniów |
Poziomy wymagań |
|
I. Polska pierwszych Piastów |
K |
P |
R |
D |
W |
|
Wiadomości |
– wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian |
|
|
+ |
|
|
– podaje autorów średniowiecznych kronik, które zawierają legendy
o początkach państwa polskiego |
|
|
|
+ |
|
– wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn |
|
|
|
+ |
|
– omawia zachowane ślady pogańskich wierzeń Słowian |
|
|
|
+ |
|
– zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę |
+ |
|
|
|
|
– wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna |
|
+ |
|
|
|
– podaje lata panowania Mieszka I |
|
|
+ |
|
|
– zna pisemną relację Ibrahima ibn Jakuba dotyczącą państwa Mieszka I |
|
|
|
|
+ |
– omawia okoliczności, w jakich doszło do ślubu Mieszka I z Dobrawą |
|
+ |
|
|
|
– tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski |
|
|
+ |
|
|
– wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I |
|
|
+ |
|
|
– zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha |
|
+ |
|
|
|
– omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha |
|
|
+ |
|
|
– wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja |
|
|
|
+ |
|
– rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego |
+ |
|
|
|
|
– tłumaczy, czym był Szczerbiec |
|
|
|
+ |
|
– wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego |
|
|
|
+ |
|
– omawia legendarne początki dynastii Piastów |
|
|
|
|
+ |
– przedstawia stanowisko historyków dotyczące pochodzenia przodków Mieszka I |
|
|
|
|
+ |
Umiejętności |
– zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście |
+ |
|
|
|
|
– rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy |
+ |
|
|
|
|
– wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku |
|
|
+ |
|
|
– charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I |
|
|
|
+ |
|
– opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego |
|
|
+ |
|
|
– wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I |
+ |
|
|
|
|
– umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski |
|
+ |
|
|
|
– opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna |
|
+ |
|
|
|
– potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I |
|
|
|
+ |
|
– wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I |
|
+ |
|
|
|
– omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę |
|
|
+ |
|
|
– ocenia znaczenie bitwy pod Cedynią |
|
|
|
+ |
|
– porównuje przebieg granic współczesnej Polski i państwa Mieszka I |
|
|
|
|
+ |
– zaznacza na linii chronologicznej daty śmierci biskupa Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego |
|
+ |
|
|
|
– wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego |
|
|
+ |
|
|
– pokazuje na mapie Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów |
|
|
|
+ |
|
– przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III |
|
+ |
|
|
|
– przekazuje relację z pobytu Ottona III w Gnieźnie w 1000 roku na podstawie fragmentów kroniki Galla Anonima |
|
|
|
+ |
|
– charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego |
|
|
|
+ |
|
– opowiada o współczesnym znaczeniu zjazdu gnieźnieńskiego |
|
|
|
|
+ |
– prezentuje postać świętego Wojciecha |
|
|
|
|
+ |
II. Społeczeństwo średniowiecza |
K |
P |
R |
D |
W |
|
Wiadomości |
– wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, skryptorium, kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek |
|
+ |
|
|
|
– wie, jak duży wpływ na życie ludzi w średniowieczu miała religia |
|
+ |
|
|
|
– wymienia zabudowania tworzące średniowieczny klasztor |
|
+ |
|
|
|
– omawia przejawy średniowiecznej pobożności |
|
|
+ |
|
|
– tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium |
|
|
|
+ |
|
– zna rolę zakonów w czasach współczesnych |
|
|
|
|
+ |
– rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu |
|
+ |
|
|
|
– wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem |
|
|
+ |
|
|
– podaje cechy idealnego rycerza |
+ |
|
|
|
|
– wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia |
|
+ |
|
|
|
– wie, skąd wzięło się powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy i co ono oznacza |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie |
|
|
+ |
|
|
– wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej |
|
|
|
+ |
|
– podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny |
|
|
|
+ |
|
– wie, jakie funkcje pełnią zamki w dzisiejszych czasach |
|
|
|
|
+ |
– wyjaśnia znaczenie terminu mieszczanie |
+ |
|
|
|
|
– podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu |
|
+ |
|
|
|
– wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście |
|
+ |
|
|
|
– wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej |
|
|
+ |
|
|
– rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka |
|
|
|
+ |
|
– wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza |
|
+ |
|
|
|
– tłumaczy, jaki wpływ na poprawę wydajności pracy chłopów w średniowieczu miało zastosowanie młyna i pługa |
|
|
+ |
|
|
– wie, czym była lokacja |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka |
|
|
|
+ |
|
– wie, jak odżywiali się mieszkańcy średniowiecznej wsi |
|
|
+ |
|
|
– przedstawia sposoby spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi
w średniowieczu |
|
|
|
|
+ |
Umiejętności |
– opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo |
+ |
|
|
|
|
– charakteryzuje postać świętego Franciszka z Asyżu |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego benedyktyńska praca
i tłumaczy, skąd wywodzi się to wyrażenie |
|
|
|
+ |
|
– potrafi wskazać różnice między stylami romańskim i gotyckim |
|
|
+ |
|
|
– rozpoznaje na przykładach średniowiecznych budowli takie elementy architektoniczne, jak: portal, rozeta, apsyda, łuk, sklepienie |
|
|
|
|
+ |
– przekazuje informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich znajdujących się w rodzinnej miejscowości lub regionie |
|
|
|
|
+ |
– wyjaśnia, jaką rolę w sztuce średniowiecznej odgrywała tematyka religijna |
|
|
|
|
+ |
– rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku |
|
+ |
|
|
|
– opisuje wygląd średniowiecznej twierdzy |
|
|
|
+ |
|
– tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie |
|
|
|
|
+ |
– opisuje średniowieczne miasto |
|
+ |
|
|
|
– charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście |
|
|
+ |
|
|
– potrafi wymienić różnice między handlem średniowiecznym i współczesnym |
|
|
|
|
+ |
– porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym |
|
|
|
|
+ |
– wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina |
|
+ |
|
|
|
– omawia przebieg procesu lokacji wsi |
|
|
|
|
+ |
– opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego |
|
|
|
+ |
|
– tłumaczy, dlaczego stosowanie trójpolówki pozwalało uzyskać lepsze efekty niż uprawa ziemi metodą żarową |
|
|
|
|
+ |
– porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych |
|
|
|
|
+ |
III. Polska i Krzyżacy |
K |
P |
R |
D |
W |
|
Wiadomości |
– wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz |
|
|
|
|
+ |
– dostrzega negatywne skutki rozbicia dzielnicowego |
|
|
|
|
+ |
– tłumaczy, w jakich okolicznościach powstał zakon krzyżacki |
|
|
|
|
+ |
– wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski |
|
|
|
|
+ |
– wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego |
|
|
|
|
+ |
– omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski |
|
|
|
|
+ |
– wie, jakie skutki przyniosła Polsce utrata Pomorza Gdańskiego |
|
|
|
|
+ |
– wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej |
|
+ |
|
|
|
– opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek |
|
|
+ |
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminu unia |
|
|
|
+ |
|
– tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły |
|
+ |
|
|
|
– zna datę bitwy pod Grunwaldem |
+ |
|
|
|
|
– podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim |
|
+ |
|
|
|
– wymienia nazwy obszarów współczesnej Polski, na których można znaleźć ślady obecności Krzyżaków |
|
|
|
|
+ |
– wie, kim byli templariusze i zna opowieść o ich legendarnym skarbie |
|
|
|
|
+ |
Umiejętności |
– umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami |
|
|
|
|
+ |
– wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Śląsk |
|
+ |
|
|
|
– pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork |
|
|
+ |
|
|
– wymienia czynniki, które umożliwiły ponowne scalenie ziem polskich |
|
|
|
+ |
|
– ocenia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia państwa polskiego |
|
|
|
|
+ |
– wskazuje na mapie dzielnice należące do Królestwa Polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka |
|
|
|
|
+ |
– tłumaczy, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski |
|
|
|
|
+ |
– ocenia politykę prowadzoną przez Krzyżaków oraz ich działalność
na podbitych terenach |
|
|
|
|
+ |
– pozyskuje z różnych źródeł informacje o zamku w Malborku |
|
|
|
|
+ |
– umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim |
|
+ |
|
|
|
– wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego |
|
+ |
|
|
|
– tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą,
a zostawił murowaną |
|
+ |
|
|
|
– opowiada o uczcie u Wierzynka |
|
|
+ |
|
|
– ocenia, czy ostatniemu władcy z dynastii Piastów słusznie nadano przydomek Wielki |
|
|
+ |
|
|
– omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego |
|
|
|
+ |
|
– porównuje sposoby prowadzenia polityki zagranicznej stosowane przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego |
|
|
|
|
+ |
– umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej
w Krewie, bitwy pod Grunwaldem, podpisania I i II pokoju toruńskiego |
|
|
+ |
|
|
– wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie |
+ |
|
|
|
|
– wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej |
+ |
|
|
|
|
– przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę |
|
+ |
|
|
|
– podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie |
|
|
+ |
|
|
– określa na podstawie drzewa genealogicznego pokrewieństwo łączące przedstawicieli dynastii Piastów i Andegawenów |
|
|
|
+ |
|
– omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem |
|
|
+ |
|
|
– wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka |
|
|
+ |
|
|
– tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku |
|
|
|
+ |
|
– porównuje przebieg dwóch wojen polsko-krzyżackich w XV wieku i ocenia znaczenie tych konfliktów w polskiej historii |
|
|
|
|
+ |
– opowiada, czym zajmują się współczesne bractwa rycerskie |
|
|
|
|
+ |
IV. Europejczycy odkrywają świat |
K |
P |
R |
D |
W |
|
Wiadomości
|
– rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata |
+ |
|
|
|
|
– wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb |
+ |
|
|
|
|
– podaje przyczyny odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu |
|
+ |
|
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna, konkwistador |
|
+ |
|
|
|
– zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana |
|
|
+ |
|
|
– wymienia skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki |
|
|
+ |
|
|
– wie, kim byli Hernan Cortez i Francisco Pizarro |
|
|
|
|
+ |
– zna datę wynalezienia ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga |
|
|
|
+ |
|
– tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika |
+ |
|
|
|
|
– wie, dlaczego Leonarda da Vinci zalicza się do czołowych postaci epoki renesansu |
|
|
+ |
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm |
|
|
+ |
|
|
– rozumie myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce |
|
|
|
+ |
|
– podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych |
|
|
|
+ |
|
– wie, skąd współcześnie czerpiemy wiedzę o Wszechświecie |
|
|
|
|
+ |
– zna teorie dotyczące tego, kto dotarł do Ameryki przed 1492 rokiem |
|
|
|
|
+ |
Umiejętności |
– umieszcza na linii chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba |
+ |
|
|
|
|
– pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba |
+ |
|
|
|
|
– wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana |
|
|
+ |
|
|
– opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna |
|
+ |
|
|
|
– wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami |
|
|
+ |
|
|
– tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian |
|
|
|
+ |
|
– opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu |
|
|
|
+ |
|
– charakteryzuje życie na statku w XV wieku |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat |
|
|
|
+ |
|
– tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na wyobrażenia ludzi o świecie |
|
|
|
+ |
|
– ocenia znaczenie wypraw odkrywczych dla Europejczyków i ludów zamieszkujących Amerykę |
|
|
|
|
+ |
– formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten
temat |
|
|
|
|
+ |
– pozyskuje z różnych źródeł informacje o Krzysztofie Kolumbie oraz tworzy notatkę na temat tej postaci |
|
|
|
|
+ |
– tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię |
+ |
|
|
|
|
– opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe |
|
+ |
|
|
|
– omawia różnice w postrzeganiu ludzkiego życia w średniowieczu i renesansie |
|
|
+ |
|
|
– rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych |
|
|
+ |
|
|
– ocenia wpływ wynalazku Jana Gutenberga na zmianę światopoglądu ludzi
na przełomie średniowiecza i renesansu |
|
|
|
|
+ |
– sporządza notatkę na temat wybranego twórcy renesansowego na podstawie zgromadzonych informacji |
|
|
|
|
+ |
V. W Rzeczypospolitej szlacheckiej |
K |
P |
R |
D |
W |
|
Wiadomości
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras |
+ |
|
|
|
|
– zna datę hołdu pruskiego |
|
|
+ |
|
|
– wie, którzy władcy panowali w Rzeczypospolitej w okresie rozkwitu polskiej kultury |
+ |
|
|
|
|
– wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu |
|
+ |
|
|
|
– wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej |
|
|
+ |
|
|
– omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej |
|
|
+ |
|
|
– podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb |
|
+ |
|
|
|
– tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę |
|
+ |
|
|
|
– wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej |
|
|
+ |
|
|
– wymienia prawa i obowiązki szlachty |
|
|
+ |
|
|
– rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka |
|
+ |
|
|
|
– wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny |
|
|
|
+ |
|
– dostrzega wpływ nadawania szlachcie kolejnych przywilejów na pozycję tej grupy w państwie oraz osłabienie władzy królewskiej |
|
|
|
+ |
|
– zna datę zatwierdzenia uchwały nihil novi |
|
|
|
+ |
|
– wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie |
|
|
|
|
+ |
– wie, jakie znaczenie miał spław wiślany dla rozwoju handlu zbożem
w XVI wieku |
+ |
|
|
|
|
– omawia funkcje poszczególnych zabudowań gospodarczych wchodzących
w skład folwarku szlacheckiego |
|
+ |
|
|
|
– tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem |
|
|
+ |
|
|
– wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów |
|
|
+ |
|
|
– zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie |
|
|
|
|
+ |
– podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej |
+ |
|
|
|
|
– omawia przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej |
|
+ |
|
|
|
– wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów |
|
|
+ |
|
|
– wie, na czym polegała tolerancja religijna w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej |
|
|
|
+ |
|
– zna prawa, które konfederacja warszawska gwarantowała szlachcie |
|
|
+ |
|
|
– tłumaczy, czym była reformacja |
|
|
+ |
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja |
|
|
|
+ |
|
– zna datę pierwszej wolnej elekcji |
+ |
|
|
|
|
– wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny |
|
+ |
|
|
|
– wymienia postanowienia Artykułów henrykowskich |
|
+ |
|
|
|
– tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto |
|
|
|
+ |
|
– zna przyczyny kryzysu państwa polsko-litewskiego w XVII wieku |
|
+ |
|
|
|
– wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się
za bohaterów narodowych |
|
|
+ |
|
|
– rozumie znaczenie terminu potop szwedzki |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia, na czym polegała wojna podjazdowa |
+ |
|
|
|
|
– podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich
i polsko-tureckich w XVII wieku |
|
|
+ |
|
|
– zna główne przyczyny i skutki wojen polsko-moskiewskich w XVII stuleciu |
|
|
|
+ |
|
– wymienia nazwy współczesnych państw, które leżą na terytorium dawnej Rzeczypospolitej |
|
|
|
|
+ |
– tłumaczy, jakie ślady potęgi dawnej Rzeczypospolitej można odnaleźć
na terytorium współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy |
|
|
|
|
+ |
– podaje przykłady dzieł sztuki nawiązujących do wydarzeń z XVI-
i XVII-wiecznej historii Rzeczypospolitej |
|
|
|
|
+ |
– zna dzieje dzwonu Zygmunt |
|
|
|
|
+ |
– umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego |
|
|
|
|
+ |
Umiejętności
|
– ocenia znaczenie hołdu pruskiego w dziejach Rzeczypospolitej |
|
+ |
|
|
|
– określa, jaki wpływ na rozwój sztuki renesansowej w Polsce miała kultura włoska |
|
|
|
|
+ |
– charakteryzuje życie dworskie na Zamku Królewskim na Wawelu |
|
|
|
+ |
|
– rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: loggia, arkady, attyka |
|
+ |
|
|
|
– odnajduje w różnych źródłach utwory Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego |
|
|
|
+ |
|
– porównuje funkcję Zamku Królewskiego na Wawelu za panowania Jagiellonów oraz współczesnego Pałacu Prezydenckiego w Warszawie |
|
|
|
|
+ |
– opisuje wygląd dworu szlacheckiego |
|
|
|
+ |
|
– potrafi opisać wygląd tradycyjnego stroju szlacheckiego |
|
+ |
|
|
|
– charakteryzuje poszczególne grupy polskiej szlachty |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób można było zdobyć
i utracić szlachectwo |
|
|
|
+ |
|
– porównuje szlachecki sejm walny ze współczesnym polskim parlamentem |
|
|
|
+ |
|
– opisuje przebieg spławu wiślanego |
|
|
|
|
+ |
– wskazuje na mapie porty rzeczne leżące na szlaku spławu wiślanego oraz rzeki, którymi spławiano towary |
|
|
+ |
|
|
– opowiada o rozwoju Gdańska w XVI i XVII wieku |
|
|
+ |
|
|
– porównuje na przykładzie Gdańska funkcjonowanie portów morskich
w XVI oraz XXI wieku |
|
|
|
+ |
|
– umieszcza na linii chronologicznej datę zawarcia unii lubelskiej |
|
|
|
|
+ |
– wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miejsce zawarcia unii polsko-litewskiej w 1569 roku |
+ |
|
|
|
|
– ocenia znaczenie unii lubelskiej |
|
+ |
|
|
|
– porównuje postanowienia unii lubelskiej z ustaleniami unii w Krewie |
|
|
|
+ |
|
– charakteryzuje poszczególne grupy narodowościowe żyjące w państwie polsko-litewskim |
|
|
|
|
+ |
– porównuje wygląd świątyń poszczególnych grup wyznaniowych zamieszkujących obszar dawnej Rzeczypospolitej |
|
|
|
+ |
|
– wymienia prawa grup wyznaniowych we współczesnej Polsce |
|
|
|
|
+ |
– umieszcza na linii chronologicznej datę pierwszej wolnej elekcji
w Rzeczypospolitej |
|
|
|
|
+ |
– omawia przebieg wolnej elekcji |
|
+ |
|
|
|
– wskazuje różnice między pacta conventa i Artykułami henrykowskimi |
|
|
|
+ |
|
– porównuje wolną elekcję z wyborami prezydenckimi we współczesnej Polsce |
|
|
+ |
|
|
– zaznacza na linii chronologicznej daty: 1655, 1660, 1683 |
|
|
|
|
+ |
– pokazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII wieku |
+ |
|
|
|
|
– wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polskie w XVII stuleciu |
|
|
+ |
|
|
– ocenia, jaką rolę odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją
w latach 1655–1660 |
|
|
|
+ |
|
– wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego |
|
+ |
|
|
|
– opowiada o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, używając wyrazów:
oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria |
|
|
+ |
|
|
– analizuje zamieszczony w podręczniku tekst źródłowy na temat zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i formułuje wnioski na jego podstawie |
|
|
+ |
|
|
– wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem |
|
|
+ |
|
|
– opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji |
|
|
|
+ |
|
– omawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku |
|
|
|
+ |
|
– porównuje terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów z obszarem współczesnej Polski |
|
|
|
+ |
|
VI. Upadek Rzeczypospolitej |
K |
P |
R |
D |
W |
|
Wiadomości
|
– zna daty: elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski,
I rozbioru Rzeczypospolitej, utworzenia Komisji Edukacji Narodowej |
+ |
|
|
|
|
– wie, czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia, dlaczego Ignacy Krasicki zaliczany jest do czołowych postaci polskiej kultury w XVIII wieku |
|
+ |
|
|
|
– przedstawia postulaty konfederatów barskich |
|
|
+ |
|
|
– rozumie, dlaczego dzień 14 października jest obchodzony jako Dzień Edukacji Narodowej |
|
|
|
+ |
|
– wie, dlaczego sejm obradujący w latach 1788–1792 określa się jako Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki |
|
|
|
|
+ |
– zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja |
+ |
|
|
|
|
– podaje daty: obrad Sejmu Wielkiego, wojny prowadzonej w obronie Konstytucji 3 maja, II rozbioru Polski |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja |
|
+ |
|
|
|
– wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja |
|
|
+ |
|
|
– zna przyczyny i skutki uchwalenia Konstytucji 3 maja |
|
+ |
|
|
|
– omawia okoliczności, w jakich zawiązano konfederację targowicką,
i wymienia jej następstwa |
|
|
+ |
|
|
– wie, kim byli Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj |
|
+ |
|
|
|
– zna okoliczności ustanowienia Orderu Virtuti Militari przez Stanisława Augusta Poniatowskiego |
|
|
+ |
|
|
– wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym |
|
|
+ |
|
|
– podaje datę wybuchu powstania kościuszkowskiego |
|
|
|
+ |
|
– wymienia dokonania Tadeusza Kościuszki przed wybuchem powstania
w 1794 roku |
+ |
|
|
|
|
– wie, jaką rolę odegrali w trakcie powstania kościuszkowskiego Jan Henryk Dąbrowski i Jan Kiliński |
+ |
|
|
|
|
– zna datę III rozbioru Rzeczypospolitej |
|
|
+ |
|
|
– omawia przyczyny i skutki III rozbioru Polski |
+ |
|
|
|
|
– wyjaśnia znaczenie terminów: barok, oświecenie, klasycyzm |
|
+ |
|
|
|
– wymienia charakterystyczne cechy sztuki barokowej i klasycystycznej |
|
+ |
|
|
|
– podaje przykłady budowli barokowych i klasycystycznych z uwzględnieniem regionu, w którym mieszka |
|
+ |
|
|
|
– wie, jakie funkcje pełniła sztuka barokowa w Kościele katolickim |
|
+ |
|
|
|
– wymienia najważniejsze wynalazki epoki oświecenia |
|
|
+ |
|
|
– tłumaczy, czym była Wielka encyklopedia francuska |
|
|
+ |
|
|
– zna dzieła sztuki nawiązujące do wydarzeń z XVIII-wiecznej historii Rzeczypospolitej |
|
|
|
|
+ |
– umieszcza na linii chronologicznej daty: 1764, 1772, 1773 |
|
|
|
|
+ |
Umiejętności
|
– wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku
I, II i III rozbioru |
+ |
|
|
|
|
– wymienia reformy wprowadzone w polskim systemie oświaty za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego |
+ |
|
|
|
|
– określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej |
|
+ |
|
|
|
– dostrzega związek między wykształceniem obywateli a ich poczuciem odpowiedzialności za państwo |
|
|
|
+ |
|
– umieszcza na linii chronologicznej daty: 1788, 1791, 1792, 1793 |
|
|
|
+ |
|
– omawia reformy Sejmu Wielkiego |
|
+ |
|
|
|
– ocenia decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu do konfederacji targowickiej |
|
|
+ |
|
|
– umieszcza na linii chronologicznej daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski |
|
|
|
|
+ |
– opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się podczas powstania kościuszkowskiego, używając wyrażeń: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy |
|
+ |
|
|
|
– podaje przyczyny i skutki wybuchu powstania w 1794 roku |
|
+ |
|
|
|
– opisuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej |
|
+ |
|
|
|
– wyjaśnia, dlaczego Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał połaniecki |
|
|
|
+ |
|
– omawia rolę chłopów w powstaniu kościuszkowskim |
|
|
+ |
|
|
– opowiada o losach Tadeusza Kościuszki po powstaniu w 1794 roku |
|
|
|
|
+ |
– ocenia dokonania Tadeusza Kościuszki |
|
|
|
+ |
|
– porównuje sztukę barokową z klasycystyczną oraz wskazuje różnice między stylem renesansowym i barokowym w architekturze |
|
|
|
+ |
|
– rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: gzyms, tympanon, fasada |
|
|
|
|
+ |
– tłumaczy, co spowodowało ożywiony rozwój nauki w epoce oświecenia |
|
|
|
|
+ |
– ocenia dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego |
|
|
|
|
+ |
>