Plan dydaktyczny treści nauczania historii i społeczeństwa w klasie VI

Poziom	Ocena
K K+P K+P+R K+P+R+D K+P+R+D+W	dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra / celująca* celująca

poziom K – konieczny

poziom P – podstawowy

poziom R – rozszerzający
poziom D – dopełniający

poziom W – wykraczający

 

* Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego   Opracowanie: Łukasz Komosa
Badana czynność uczniów				Poziomy wymagań
				K	P	R	D	W
I. Walka o odzyskanie niepodległości
Wiadomości	– wie, że „Mazurek Dąbrowskiego” jest jednym z polskich symboli narodowych			+
	– wymienia wydarzenia z historii Polski, do których nawiązuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego”				+
	– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja, emigracja				+
	– rozumie, w jakim celu powstały Legiony Polskie					+
	– tłumaczy, kim był Józef Wybicki					+
	– wie, czym była rewolucja francuska						+
	– prezentuje postać Napoleona Bonapartego						+
	– podaje datę powstania Księstwa Warszawskiego						+
	– wie, jak zmieniały się granice Księstwa Warszawskiego						+
	– wyjaśnia, dlaczego Księstwo Warszawskie przestało istnieć						+
	– opowiada o zasługach księcia Józefa Poniatowskiego							+
	– omawia teorie na temat przyczyny śmierci Napoleona Bonapartego							+
	– podaje datę wybuchu powstania listopadowego			+
	– wyjaśnia znaczenie terminów: represje, konfiskata				+
	– zna najważniejsze wydarzenia z okresu wojny polsko-rosyjskiej w 1831 roku					+
	– wie, że podczas powstania listopadowego sejm podjął uchwałę o barwach narodowych						+
	– tłumaczy, jakie decyzje dotyczące ziem polskich podjęto na kongresie wiedeńskim						+
	– wymienia miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania listopadowego						+
	– tłumaczy, dlaczego Dzień Podchorążego przypada 29 listopada							+
	– podaje imiona i nazwiska wybitnych Polaków, którzy wyemigrowali po klęsce powstania listopadowego oraz w czasach późniejszych				+
	– wie, czym była Wielka Emigracja				+
	– wymienia wybitnych Polaków żyjących współcześnie na emigracji					+
	– wyjaśnia znaczenie terminów: romantyzm, emisariusz						+
	– wie, co wydarzyło się w Europie w 1848 roku						+
	– podaje datę wybuchu powstania styczniowego i określa czas trwania tego zrywu			+
	– przedstawia cele, jakie przyświecały powstańcom listopadowym i styczniowym			+
	– tłumaczy, na czym polegała walka partyzancka				+
	– podaje przykłady represji zastosowanych wobec Polaków po klęsce powstań narodowych				+
	– wyjaśnia znaczenie terminów: manifestacja, branka, katorga					+
	– wymienia przyczyny manifestacji patriotycznych Polaków w 1861 roku					+
	– wie, kim był Romuald Traugutt					+
Umiejętności	– zaznacza na osi czasu daty: 1795, 1797, 1807			+
	– tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, na czym polegała rola gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w tworzeniu Legionów Polskich						+
	– interpretuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego”						+
	– ocenia, jakie znaczenie dla dążeń niepodległościowych Polaków miała klęska Napoleona w wojnie z państwami zaborczymi						+
	– wymienia elementy narodowe w umundurowaniu polskich legionistów							+
	– zaznacza na osi czasu okresy trwania powstań: listopadowego i styczniowego			+
	– wskazuje na mapie miejsca ważniejszych bitew stoczonych w trakcie powstania listopadowego i styczniowego				+
	– wymienia przyczyny i skutki powstania listopadowego				+
	– określa, dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską					+
	– opowiada o represjach stosowanych wobec Polaków przez władze carskie po upadku powstań narodowych					+
	– ocenia, czy decyzja o zorganizowaniu powstania listopadowego była słuszna							+
	– omawia na podstawie zebranych informacji zasługi Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza i Heleny Modrzejewskiej dla kultury polskiej				+
	– rozpoznaje najważniejsze cechy utworów romantycznych							+
	– charakteryzuje sposób walki w czasie powstania styczniowego					+
	– wyjaśnia sens tekstu pieśni „Boże, coś Polskę”						+
	– opowiada o funkcjonowaniu państwa podziemnego w okresie powstania styczniowego						+
	– wskazuje na mapie obszary, na których podczas powstania styczniowego toczyły się walki partyzanckie						+
	– porównuje powstanie listopadowe ze styczniowym							+
II. Pod zaborami				K	P	R	D	W
Wiadomości			– wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, germanizacja	+
			– omawia zasługi Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Jana Matejki, Stanisława Moniuszki oraz Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju polskiej kultury	+
			– zna przyczyny wybuchu strajku polskich dzieci we Wrześni		+
			– tłumaczy, czym były rugi pruskie			+
			– wie, jaką rolę odegrał Michał Drzymała w walce z germanizacją			+
			– wymienia sposoby walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją				+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja przemysłowa, fabryka, manufaktura, maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf		+
			– opisuje warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce			+
			– podaje przyczyny emigracji zarobkowej Polaków w XIX wieku			+
			– wie, w jaki sposób XIX-wieczni robotnicy walczyli o swoje prawa			+
			– zna zasługi Hipolita Cegielskiego dla rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX wieku				+
			– wymienia dokonania Marii Skłodowskiej-Curie		+
			– omawia zasługi Ignacego Łukasiewicza dla rozwoju polskiego przemysłu naftowego			+
			– podaje daty: otwarcia pierwszej linii kolejowej, skonstruowania telefonu przez Aleksandra Grahama Bella, wynalezienia żarówki przez Tomasza Edisona				+
			– wymienia odkrycia dokonane przez Ludwika Pasteura i Wilhelma Roentgena				+
Umiejętności			– zaznacza na osi czasu datę strajku polskich dzieci we Wrześni		+
			– opowiada na podstawie tekstu źródłowego o prześladowaniach polskich uczniów w zaborze rosyjskim		+
			– omawia na podstawie zebranych informacji rozwój polskiej kultury pod zaborami			+
			– wyjaśnia, na czym polega symboliczne znaczenie postawy Michała Drzymały oraz strajku dzieci we Wrześni			+
			– porównuje współczesne szkoły z tymi działającymi pod zaborami				+
			– charakteryzuje sytuację Polaków w poszczególnych zaborach					+
			– rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne formy produkcji przemysłowej		+
			– pokazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich		+
			– wskazuje na mapie świata państwa, do których Polacy najczęściej emigrowali z przyczyn ekonomicznych		+
			– wymienia przyczyny i skutki zastosowania maszyny parowej w przemyśle i transporcie			+
			– omawia proces uprzemysłowienia w XIX wieku			+
			– rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową			+
			– przedstawia znaczenie Łodzi we współczesnej Polsce					+
			– porównuje sposoby podróżowania w XIX i XXI wieku				+
			– charakteryzuje życie w mieście pod koniec XIX stulecia			+
			– ocenia, które spośród XIX-wiecznych wynalazków wywarły największy wpływ na życie mieszkańców miast				+
			– opowiada o życiu i osiągnięciach Marii Skłodowskiej-Curie					+
III. Odrodzenie państwa polskiego				K	P	R	D	W
Wiadomości			– podaje daty wybuchu I wojny światowej i jej zakończenia	+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: państwa centralne, ententa, traktat wersalski, front			+
			– wie, kim byli bolszewicy			+
			– wymienia społeczne i gospodarcze skutki I wojny światowej				+
			– omawia zasługi postaci, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego	+
			– wskazuje, które wydarzenie z historii Polski upamiętnia się podczas Narodowego Święta Niepodległości	+
			– podaje datę Bitwy Warszawskiej		+
			– wie, kogo nazywa się Orlętami Lwowskimi		+
			– wymienia czynniki, które zadecydowały o odzyskaniu niepodległości przez Polskę			+
			– wyjaśnia, w jakich okolicznościach Polacy odbudowywali swoje państwo po zakończeniu I wojny światowej			+
			– wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące sprawy polskiej			+
			– omawia proces kształtowania się granic II Rzeczypospolitej oraz wymienia wydarzenia, które zadecydowały o zasięgu terytorialnym Polski			+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, Wolne Miasto Gdańsk			+
			– tłumaczy, w jakim celu powołano Ligę Narodów					+
			– opowiada o działalności szpiegów na terytorium Wolnego Miasta Gdańska					+
			– zna oficjalną nazwę państwa polskiego w latach 1918–1939	+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: parlament, partia, opozycja		+
			– tłumaczy, na czym polegał ustrój utrwalony w Polsce przez konstytucję z 1921 roku			+
			– wskazuje na wielonarodowy charakter społeczeństwa II Rzeczypospolitej			+
			– wymienia mniejszości narodowe i religijne, które zamieszkiwały II Rzeczpospolitą			+
			– omawia trudności, z którymi zmagała się odrodzona Rzeczpospolita			+
			– wyjaśnia, jakie były zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego dla rozwoju polskiej gospodarki				+
			– tłumaczy, jakie znaczenie dla II Rzeczypospolitej miała budowa portu w Gdyni oraz utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego				+
			– wymienia najważniejsze kulturalne i sportowe osiągnięcia II Rzeczypospolitej				+
			– określa, jaką rolę we współczesnej Polsce odgrywa Gdynia					+
Umiejętności			– zaznacza na osi czasu daty: 1914, 1918	+
			– odnajduje na mapie państwa centralne oraz kraje należące do ententy			+
			– wskazuje na mapie Europy obszary, na których toczyły działania wojenne podczas I wojny światowej				+
			– rozpoznaje nowe rodzaje broni, które zastosowano w trakcie wojny 1914–1918				+
			– określa przyczyny i skutki wydarzeń w Rosji w 1917 roku					+
			– porównuje sytuację we współczesnej Europie z sytuacją, która panowała na kontynencie europejskim na początku XX wieku					+
			– zaznacza na osi czasu datę 11 listopada 1918 roku	+
			– odszukuje informacje o zasługach Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego  dla państwa polskiego		+
			– porównuje koncepcje Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dotyczące odzyskania niepodległości przez Polskę		+
			– opisuje na podstawie tekstu źródłowego nastroje Polaków w pierwszych dniach wolności			+
			– ocenia, jaki wpływ na odzyskanie niepodległości przez Polskę miał wybuch konfliktu między państwami zaborczymi				+
			– zaznacza na osi czasu okresy trwania powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego oraz datę Bitwy Warszawskiej		+
			– omawia, jak kształtowały się granice Polski w latach 1918–1922, oraz wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne			+
			– ocenia znaczenie zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej dla odrodzonej Rzeczypospolitej			+
			– wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów	+
			– zaznacza na osi czasu daty: uchwalenia konstytucji marcowej, wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta oraz zamachu majowego		+
			– określa na podstawie mapy, jakie obszary II Rzeczypospolitej zamieszkiwali przedstawiciele poszczególnych mniejszości narodowych i religijnych			+
			– wymienia przyczyny i skutki zamachu majowego				+
			– charakteryzuje warstwy społeczne II Rzeczypospolitej					+
			– opowiada o problemach i sukcesach gospodarczych II Rzeczypospolitej			+
			– wskazuje na mapie najważniejsze ośrodki przemysłowe w międzywojen­nej Polsce				+
			– omawia na podstawie zebranych informacji sytuację gospodarczą swojego regionu w okresie międzywojennym					+
			– prezentuje postać Józefa Piłsudskiego		+
IV. Świat między wojnami				K	P	R	D	W
Wiadomości		– wymienia najważniejsze zmiany terytorialne, jakie dokonały się w Europie po I wojnie światowej				+
		– prezentuje dokonania Charlesa Lindbergha, Aleksandra Fleminga oraz Alberta Einsteina						+
		– wyjaśnia znaczenie terminów: penicylina, jazz, film animowany						+
		– tłumaczy, jak rozwój nauki i techniki wpłynął na codzienne życie ludzi w okresie międzywojennym						+
		– rozwija skrót ZSRR		+
		– omawia metody sprawowania władzy, które stosował Józef Stalin		+
		– wyjaśnia znaczenie terminów: totalitaryzm, propaganda, łagier			+
		– wie, kim był Adolf Hitler i jakie były jego poglądy		+
		– tłumaczy znaczenie terminów: nazizm, rasizm, obóz koncentracyjny, Hitlerjugend, ograniczenie praw obywatelskich, III Rzesza				+
		– rozumie, dlaczego nazistom udało się zdobyć władzę w Niemczech				+
		– wyjaśnia, w jaki sposób Adolf Hitler umacniał swoją władzę				+
		– wie, dlaczego we współczesnym świecie walczy się z rasizmem				+
		– omawia metody kształtowania „nowego człowieka”, które wykorzystywano w Związku Radzieckim i w nazistowskich Niemczech					+
		– wymienia żądania wysuwane przez Hitlera wobec Polski pod koniec 1938 roku			+
		– podaje datę zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow i tłumaczy, czego dotyczył ten dokument			+
		– wyjaśnia, w jaki sposób Hitler łamał postanowienia traktatu wersalskiego				+
		– rozumie, jakie zagrożenie dla Rzeczypospolitej wynikało z zawarcia przez Niemcy i ZSRR paktu Ribbentrop-Mołotow				+
		– tłumaczy, kim był Józef Beck					+
		– wyjaśnia, dlaczego współcześnie funkcjonują organizacje międzynarodowe strzegące pokoju						+
Umiejętności		– zaznacza na osi czasu datę podpisania traktatu wersalskiego		+
		– wskazuje na mapie miejsce podpisania traktatu wersalskiego oraz państwa, które powstały w Europie po I wojnie światowej				+
		– ocenia znaczenie odkrycia dokonanego przez Aleksandra Fleminga dla rozwoju medycyny						+
		– tworzy historyjkę obrazkową przedstawiającą jeden dzień z życia człowieka w epoce międzywojennej						+
		– zaznacza na osi czasu daty: 1922, 1932		+
		– ocenia sposób sprawowania władzy przez Józefa Stalina				+
		– opisuje na podstawie tekstu źródłowego warunki panujące w łagrach				+
		– przedstawia Koreę Północną jako przykład współczesnego państwa totalitarnego					+
		– porównuje sposób sprawowania władzy w państwie totalitarnym z rządami w kraju demokratycznym						+
		– omawia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób prześladowano Żydów w nazistowskich Niemczech			+
		– uzasadnia konieczność walki z rasizmem we współczesnym świecie				+
		– zaznacza na osi czasu datę 23 sierpnia 1939 roku		+
		– wskazuje na mapie państwa, które w okresie międzywojennym padły ofiarą zaborczej polityki nazistowskich Niemiec				+
		– tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jakie było stanowisko Polski wobec żądań, które wysunął Hitler w 1939 roku				+
		– umieszcza na osi czasu daty przyłączenia Austrii do III Rzeszy oraz rozbioru Czechosłowacji					+
		– ocenia stanowisko polskich władz wobec żądań hitlerowskich Niemiec					+
		– wyjaśnia, dlaczego pakt Ribbentrop-Mołotow jest nazywany IV rozbiorem Polski						+
		– opowiada o życiu i dokonaniach Aleksandra Fleminga						+
V. II wojna światowa				K	P	R	D	W
Wiadomości			– podaje daty wybuchu II wojny światowej oraz ataku ZSRR na Polskę	+
			– wymienia ważne wydarzenia, które rozegrały się podczas kampanii wrześniowej: obronę półwyspu Westerplatte, obronę Poczty Polskiej w Gdańsku, bitwę nad Bzurą		+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: kampania wrześniowa, wojna totalna, internowanie, Korpus Ochrony Pogranicza		+
			– wie, kim byli: Władysław Raczkiewicz, gen. Władysław Sikorski, gen. Franciszek Kleeberg, mjr Henryk Dobrzański „Hubal”, Stefan Starzyński			+
			– tłumaczy, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się bohaterstwo polskich żołnierzy walczących w kampanii wrześniowej				+
			– podaje daty ataku III Rzeszy na ZSRR oraz agresji Japonii na Stany Zjednoczone			+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: inwazja, państwa osi, alianci, koalicja antyhitlerowska, Pearl Harbor			+
			– wymienia najważniejsze działania wojenne prowadzone w Europie w latach 1940–1942				+
			– opowiada o działaniach wojennych prowadzonych na Dalekim Wschodzie					+
			– tłumaczy, jakie znaczenie dla współczesnych Amerykanów ma Pearl Harbor					+
			– podaje miejsca i daty najważniejszych bitew II wojny światowej, w których brały udział polskie formacje wojskowe		+
			– wyjaśnia, kim byli: gen. Stanisław Sosabowski, gen. Władysław Anders, gen. Stanisław Maczek, gen. Zygmunt Berling			+
			– podaje dokładną datę zakończenia II wojny światowej w Europie			+
			– wie, co wydarzyło się w 1945 roku w Hiroszimie i Nagasaki					+
			– określa, kiedy zakończyła się II wojna światowa na Dalekim Wschodzie					+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: Polskie Państwo Podziemne, Armia Krajowa, powstanie warszawskie, sabotaż, mały sabotaż	+
			– rozwija skrót AK	+
			– opisuje sytuację Polaków na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR z użyciem terminów: okupacja, łapanka, getto, robotnicy przymusowi		+
			– tłumaczy, czym była zbrodnia wołyńska		+
			– podaje datę wybuchu powstania warszawskiego		+
			– wyjaśnia, co wydarzyło się w Katyniu		+
			– rozumie, dlaczego powstało Muzeum Powstania Warszawskiego				+
			– opisuje warunki panujące w gettach w czasie II wojny światowej		+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: Holokaust, obóz zagłady, Auschwitz-Birkenau		+
			– podaje datę wybuchu powstania w getcie warszawskim			+
			– wie, kim był Janusz Korczak			+
			– wyjaśnia, na czym polegała działalność „Żegoty”			+
			– omawia zasługi Ireny Sendlerowej			+
			– tłumaczy, w jaki sposób upamiętnia się osoby, które pomagały Żydom w czasie II wojny światowej				+
Umiejętności			– umieszcza na osi czasu daty: 1 września 1939 roku, 17 września 1939 roku	+
			– wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku	+
			– zaznacza na mapie linię podziału ziem polskich między Niemcy a ZSRR		+
			– wymienia przyczyny i skutki klęski Polski w kampanii wrześniowej w 1939 roku		+
			– opowiada o przebiegu kampanii wrześniowej			+
			– opisuje na podstawie tekstu źródłowego przygotowania Polaków do obrony Grodna przed atakiem Armii Czer­wonej			+
			– ocenia postawę polskich żołnierzy i cywilów w pierwszych tygodniach wojny				+
			– zdobywa informacje o losach swoich przodków w 1939 roku					+
			– tworzy mapę myśli dotyczącą kampanii wrześniowej					+
			– wskazuje na mapie państwa, które padły ofiarą niemieckiej agresji po 1939 roku, oraz kraje będące sojusznikami III Rzeszy			+
			– ocenia, jakie znaczenie dla przebiegu II wojny światowej miało przyłączenie się Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego do walki po stronie aliantów				+
			– zaznacza na osi czasu daty: ataku III Rzeszy na ZSRR, bitwy pod Kurskiem, inwazji na Normandię, kapitulacji Niemiec i Japonii				+
			– wskazuje na mapie państwa zajęte przez Armię Czerwoną w latach 1944–1945			+
			– omawia udział Polaków w walkach na frontach II wojny światowej			+
			– opowiada, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się polskich żołnierzy, którzy walczyli podczas II wojny światowej				+
			– gromadzi informacje dotyczące 2. Korpusu Polskiego					+
			– ocenia, czy decyzja Amerykanów o użyciu broni atomowej była słuszna					+
			– przedstawia historię niedźwiedzia Wojtka					+
			– zaznacza na osi czasu datę wybuchu powstania warszawskiego	+
			– tłumaczy, w jaki sposób społeczeństwo polskie walczyło z okupantami		+
			– przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania warszawskiego		+
			– wskazuje na mapie największe getta, hitlerow­skie obozy koncentracyjne oraz miejsca na Wschodzie, w których zamordowano polskich oficerów		+
			– charakteryzuje metody walki, które stosowali Polacy w trakcie powstania warszawskiego			+
			– gromadzi informacje o sytuacji w swojej miejscowości w czasie II wojny światowej					+
			– opowiada na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób ratowano żydowskie dzieci żyjące w gettach		+
			– wyjaśnia, w jaki sposób Polacy pomagali Żydom w czasie okupacji			+
			– ocenia postawy, jakie przyjmowali Polacy wobec losu Żydów w trakcie II wojny światowej				+
			– przedstawia sylwetkę Ireny Sendlerowej					+
VI. Polska Rzeczpospolita Ludowa				K	P	R	D	W
Wiadomości			– podaje daty utworzenia NATO i Układu Warszawskiego					+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: Układ Warszawski, Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), mur berliński, wyścig zbrojeń					+
			– tłumaczy, czym była zimna wojna					+
			– wymienia współczesne cele NATO					+
			– omawia rolę, którą odgrywa Polska w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego					+
			– wie, co oznacza skrót PRL	+
			– przedstawia okoliczności objęcia władzy w Polsce przez komunistów		+
			– opowiada, w jaki sposób polskie społeczeństwo uczestniczyło w powojennej odbudowie kraju		+
			– rozwija skróty: PZPR, UB, MO		+
			– tłumaczy, jakie były skutki przesiedleń ludności w Polsce po zakończeniu II wojny światowej			+
			– podaje datę uchwalenia konstytucji PRL			+
			– wskazuje wady i zalety życia w Polsce czasów komunistycznych	+
			– wyjaśnia, dlaczego rządy panujące w PRL określa się jako dyktaturę partii komunistycznej		+
			– wymienia charakterystyczne cechy gospodarki PRL		+
			– wyjaśnia znaczenie terminu cenzura		+
			– tłumaczy, dlaczego w historii Polski lata 1944–1956 są określane jako „czasy stalinowskie”			+
			– rozumie termin opozycja demokratyczna	+
			– omawia rolę, jaką odegrał Kościół katolicki w okresie PRL		+
			– podaje datę wyboru Karola Wojtyły na papieża		+
			– wyjaśnia, dlaczego bojowników podziemia niepodległościowego określa się jako Żołnierzy Wyklętych			+
			– podaje daty najważniejszych protestów Polaków przeciw władzy komunistycznej w latach 1956, 1970, 1976 i 1980			+
			– wymienia zasługi kardynała Stefana Wyszyńskiego			+
			– przedstawia formy oporu Polaków przeciwko komunistycznej władzy				+
			– prezentuje zasługi Lecha Wałęsy i księdza Jerzego Popiełuszki dla odzyskania przez Polskę suwerenności		+
			– podaje datę podpisania porozumień sierpniowych w Gdańsku		+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: strajk, stan wojenny		+
			– rozwija skrót SB			+
			– opisuje warunki życia Polaków w czasie stanu wojennego			+
			– omawia działania opozycji demokratycznej z użyciem określenia walka bez przemocy			+
			– wymienia postacie i organizacje, które działają współcześnie w obronie praw człowieka					+
Umiejętności			– wskazuje na mapie państwa europejskie, które w okresie zimnej wojny należały do NATO oraz do Układu Warszawskiego			+
			– wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, czym była żelazna kurtyna				+
			– zaznacza na osi czasu daty: utworzenia NATO, powstania Układu Warszawskiego oraz budowy muru berlińskiego					+
			– tłumaczy, na czym polegała rywalizacja ZSRR i Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny					+
			– porównuje mapę współczesnej Europy z mapą kontynentu europejskiego po 1945 roku					+
			– wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów	+
			– porównuje granice II Rzeczypospolitej z granicami PRL		+
			– umieszcza na osi czasu daty powstania PZPR oraz uchwalenia konstytucji PRL			+
			– na podstawie tekstu źródłowego wymienia metody, które pozwoliły komunistom odnieść zwycięstwo wyborcze w 1947 roku				+
			– wyjaśnia, z jakimi trudnościami zmagano się podczas odbudowy Warszawy po 1945 roku					+
			– opowiada o społeczeństwie PRL z użyciem terminów: likwidacja analfabetyzmu, awans społeczny, cenzura, ukryte bezrobocie, łamanie praw obywatelskich, propaganda sukcesu			+
			– opisuje życie codzienne mieszkańców PRL na podstawie relacji osób starszych					+
			– wskazuje różnice między PRL a współczesną Polską ze szczególnym uwzględnieniem warunków życia codziennego					+
			– zaznacza na osi czasu daty protestów społecznych w PRL oraz datę wyboru Karola Wojtyły na papieża			+
			– porównuje, czym różnią się współczesne strajki od demonstracji z czasów PRL				+
			– ocenia, jakie znaczenie dla polskiego społeczeństwo stanowił wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża					+
			– na podstawie zebranych informacji przedstawia sylwetkę wybranego żołnierza podziemia niepodległościowego					+
			– omawia przyczyny i skutki powstania NSZZ „Solidarność”		+
			– tłumaczy, za jaką działalność jest przyznawana Pokojowa Nagroda Nobla, oraz wyjaśnia, dlaczego Lech Wałęsa otrzymał to wyróżnienie			+
			– charakteryzuje na podstawie tekstu źródłowego politykę władz komunistycznych wobec opozycji demokratycznej w Polsce			+
			– opowiada o działalności papieża Jana Pawła II					+
			– wymienia przyczyny strajków w 1980 roku				+
			– wyjaśnia, na czym polegały prześladowania opozycji demokratycznej w czasach komunistycznych				+
			– na podstawie zebranych informacji przygotowuje prezentację dotyczącą księdza Jerzego Popiełuszki					+
			– proponuje zmiany, jakie należy wprowadzić w szkole w celu poprawy warunków nauki					+
VII. Współczesna Polska				K	P	R	D	W
Wiadomości			– określa, od kiedy państwo polskie jest nazywane III Rzeczpospolitą	+
			– wymienia najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu		+
			– omawia rolę, jaką odegrał Tadeusz Mazowiecki w okresie przemian w 1989 roku		+
			– wyjaśnia, co oznacza termin wolne wybory		+
			– podaje nazwisko pierwszego prezydenta Polski wybranego w wyborach powszechnych			+
			– przedstawia najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w Europie z latach 1989–1992: upadek muru berlińskiego, zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRR i rozpad Jugosławii				+
			– rozumie, że wraz z upadkiem ZSRR zakończyła się zimna wojna				+
			– wymienia zmiany, które dokonały się w polskim szkolnictwie na skutek przeobrażeń politycznych po 1989 roku				+
			– tłumaczy, czym był „Jarmark Europa”					+
			– podaje oficjalną nazwę państwa polskiego	+
			– określa w przybliżeniu powierzchnię Polski oraz omawia podział administracyjny kraju		+
			– zna datę uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej		+
			– tłumaczy, w jakich dziedzinach życia przejawia się demokratyczny charakter państwa polskiego		+
			– wymienia najważniejsze organy władzy państwowej w Polsce: prezydenta RP, premiera i Radę Ministrów, Sejm i Senat, sądy		+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: konstytucja, wolne media, wolność słowa, opinia publiczna			+
			– omawia zadania poszczególnych organów władzy państwowej oraz władz samorządowych			+
			– wskazuje, w jaki sposób uczniowie mogą wpływać na organizację życia szkoły			+
			– wymienia prezydentów III Rzeczypospolitej				+
			– tłumaczy, dlaczego sądy w Polsce są niezależne od pozostałych organów władzy				+
			– podaje przykłady konkretnych działań podejmowanych przez samorząd w miejscu swojego zamieszkania					+
			– określa rodzinę jako podstawową grupę społeczną	+
			– wymienia uczniowskie prawa i obowiązki	+
			– wyjaśnia znaczenie terminu prawa człowieka		+
			– rozumie, w jakim celu powołano urzędy Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka		+
			– podaje przykłady instytucji, do których można się zwrócić w przypadku łamania praw dziecka			+
			–  rozwija skrót ONZ i określa, czym zajmuje się Organizacja Narodów Zjednoczonych				+
			– wie, za jakie zasługi przyznaje się Order Uśmiechu				+
			– wymienia przykłady działań mających na celu ochronę praw człowieka na świecie					+
			– wskazuje pracę jako jedną z podstawowych form działalności człowieka	+
			– podaje przykłady grup społecznych		+
			– wyjaśnia znaczenie terminów: gospodarka wolnorynkowa, prywatyzacja, bezrobocie			+
			– rozumie, że funkcjonowanie społeczeństwa możliwe jest dzięki odpowiedniemu podziałowi pracy			+
			– wie, czym są kwalifikacje zawodowe			+
			– wymienia skutki emigracji zarobkowej Polaków			+
			– tłumaczy, dlaczego wciąż powstają nowe zawody, a niektóre zajęcia są coraz rzadziej wykonywane				+
			– wyjaśnia znaczenie terminu Unia Europejska	+
			– podaje daty powstania Unii Europejskiej oraz wstąpienia Polski do tej organizacji		+
			– tłumaczy, co oznaczają terminy: integracja europejska, europejska solidarność		+
			– przedstawia rolę, jaką w procesie integracji europejskiej odegrał Robert Schuman			+
			– określa, ile państw należy do Unii Europejskiej			+
			– omawia działania podejmowane przez państwa członkowskie UE w celu integracji gospodarczej, rozwoju regionalnego i ochrony środowiska			+
			– wyjaśnia, czym była Europejska Wspólnota Gospodarcza, oraz podaje, w którym roku powstała ta organizacja				+
			– wymienia władców, którzy podejmowali w średniowieczu próby zjednoczenia Europy					+
			– przedstawia najważniejsze wydarzenia w procesie integracji Polski z UE			+
			– podaje przykłady argumentów, które wysuwali zwolennicy i przeciwnicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej				+
			– określa, jakie znaczenie dla Polaków miało przystąpienie Rzeczypospolitej do strefy Schengen				+
			– tłumaczy, w jaki sposób Polska wykorzystuje fundusze unijne					+
Umiejętności			– zaznacza na osi czasu daty: 4 czerwca 1989 roku, 1990 rok, 2 kwietnia 1997 roku	+
			– ocenia znaczenie wyborów z 4 czerwca 1989 roku w procesie przemian demokratycznych w Polsce		+
			– wskazuje na mapie państwa europejskie, które powstały lub odrodziły się po upadku komunizmu		+
			– przedstawia przyczyny i skutki obrad Okrągłego Stołu			+
			– opowiada, jak doszło do powstania „Jarmarku Europa”					+
			– odnajduje na mapie państwa sąsiadujące z Polską oraz województwo, w którym mieszka	+
			– wskazuje fragmenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które świadczą o demokratycznym charakterze państwa polskiego			+
			– omawia na podstawie schematu procedurę powoływania władz samorządowych w Polsce				+
			– wymienia problemy miejscowości lub gminy, które są najistotniejsze z punktu widzenia mieszkańców					+
			– wyjaśnia, na czym polegają prawa i obowiązki obywateli RP			+
			– tłumaczy, jakie są zadania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka			+
			– ocenia, jakie znaczenie miało uchwalenie Powszechnej deklaracji praw człowieka				+
			– określa znaczenie pracy w życiu człowieka		+
			– wyjaśnia, na czym polegały reformy gospodarcze w Polsce po upadku komunizmu			+
			– omawia role, jakie odgrywają poszczególne grupy społeczne we współczesnym społeczeństwie				+
			– wymienia na podstawie informacji uzyskanych z różnych źródeł (np. w trakcie rozmów z osobami starszymi) najistotniejsze problemy współczesnej Polski				+
			– ocenia przemiany gospodarcze po 1989 roku					+
			– na podstawie infografiki określa, jakie kwalifikacje są potrzebne do wykonywania różnych zawodów					+
			– rozpoznaje symbole Unii Europejskiej: flagę i hymn („Odę do radości”)	+
			– zaznacza na osi czasu datę powstania Unii Europejskiej		+
			– tłumaczy, na czym polega polityka otwartych granic w Unii Europejskiej			+
			– opowiada o początkach integracji europejskiej				+
			– omawia na podstawie mapy etapy poszerzania wspólnoty europejskiej o kolejne państwa				+
			– umieszcza na osi czasu datę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej	+
			– przedstawia przyczyny i skutki wstąpienia Polski do UE		+
			– opisuje zmiany, jakie dokonały się w Polsce po przyjęciu do Unii Europejskiej			+
			– wymienia korzyści oraz obowiązki i ograniczenia wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej			+
			– ocenia, jak przynależność Polski do UE może wpłynąć na życie młodych ludzi				+
			– prezentuje sylwetkę Roberta Schumana					+
VIII. Problemy ludzkości				K	P	R	D	W
Wiadomości		– wymienia nowoczesne środki transportu		+
		– tłumaczy, co oznacza powiedzenie „świat stał się mniejszy”, oraz wskazuje przyczyny określanego w ten sposób zjawiska			+
		– wyjaśnia znaczenie terminów: podbój kosmosu, lądowanie człowieka na Księżycu, wahadłowiec, sztuczny satelita, nawigacja GPS			+
		– podaje daty najważniejszych wydarzeń związanych z podbojem kosmosu				+
		– wie, kim był Jurij Gagarin				+
		– określa, w jaki sposób katastrofy ekologiczne wpływają na zanieczyszczenie środowiska naturalnego				+
		– omawia działania, które są podejmowane w celu ograniczenia zanieczyszczenia środowiska					+
		– wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z mediów elektronicznych		+
		– wyjaśnia znaczenie terminów: komputer osobisty, internet, portale społecznościowe			+
		– podaje zasady, których powinni przestrzegać użytkownicy internetu			+
		– rozumie, czym jest kultura masowa				+
		– tłumaczy, dlaczego współczesny świat określa się jako „globalną wioskę”				+
		– omawia podstawowe problemy krajów Trzeciego Świata		+
		– podaje przykłady działań podejmowanych przez organizacje międzynarodowe w celu pomocy najbiedniejszym krajom			+
		– dostrzega różnice dzielące współczesny świat na bogatą Północ i biedne Południe				+
		– wymienia nazwy organizacji, które niosą pomoc mieszkańcom krajów Trzeciego Świata lub działają w obronie praw człowieka				+
		– podaje przykłady problemów, z którymi borykają się dzieci mieszkające w państwach biednego Południa				+
		– wyjaśnia znaczenie terminu wojna lokalna			+
		– opowiada o tym, co wydarzyło się w Nowym Jorku 11 września 2001 roku				+
		– tłumaczy, jakie działania są podejmowane w celu zapobiegania konfliktom na świecie				+
		– wskazuje na zagrożenia, jakie dla międzynarodowego pokoju stwarza terroryzm					+
		– wymienia przyczyny konfliktu palestyńsko-izraelskiego						+
Umiejętności		– zaznacza na osi czasu daty związane z podbojem kosmosu: lata 1961 i 1969		+
		– omawia na podstawie infografiki pozytywne i negatywne skutki postępu technicznego we współczesnym świecie			+
		– na podstawie tekstu źródłowego wymienia skutki niszczenia środowiska naturalnego			+
		– ocenia wpływ człowieka na środowisko naturalne				+
		– opowiada, jak wyobraża sobie postęp w technice w najbliższych latach						+
		– na podstawie artykułu wymienia argumenty wysuwane przez osoby twierdzące, że Amerykanie w 1969 roku nie wylądowali na Księżycu, oraz przez osoby, które są przekonane o powodzeniu misji Apolla 11, a następnie wyraża własną opinię na omawiany temat						+
		– tłumaczy, w jaki sposób wykorzystuje się nowoczesne technologie w szkołach			+
		– na podstawie tekstu źródłowego podaje zasady bezpiecznego korzystania z internetu			+
		– określa wpływ kultury amerykańskiej na życie ludzi na całym świecie				+
		– na podstawie własnych obserwacji opisuje metody wykorzystywane przez media w celu przyciągnięcia uwagi odbiorców					+
		– wskazuje na mapie świata obszary, na których odsetek ludzi cierpiących głód jest najwyższy, oraz tereny, na których jest on najniższy				+
		– wyjaśnia, z czego wynikają problemy państw biednego Południa					+
		– wskazuje formy pomocy udzielanej państwom biednego Południa, które uważa za najskuteczniejsze					+
		– na podstawie zebranych informacji opisuje dowolną akcję przeprowadzoną przez jedną z organizacji charytatywnych						+
		– zaznacza na osi czasu datę ataku terrorystycznego na USA z 11 września 2001 roku		+
		– tłumaczy, dlaczego konflikty należy rozwiązywać drogą dialogu			+
		– wskazuje na mapie świata regiony, w których wybucha współcześnie najwięcej konfliktów zbrojnych				+
		– wyjaśnia na przykładach przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych				+
		– wskazuje problem współczesnego świata, który uważa za najważniejszy, a następnie proponuje sposób jego rozwiązania						+
		– na podstawie zebranych informacji omawia wybrany współczesny konflikt zbrojny						+
		– tłumaczy, jaki wkład w rozwój nowoczesnych technologii wniósł Steve Jobs						+